Op deze dag als we onze oorlogsslachtoffers herdenken gaan de Soosleden van Kiekuut naar de bunkers te Olst die gebouwd zijn in de “Koude Oorlog”. We vertrekken rond tien uur met auto’s van het NS Station Deventer en rijden via de Dijk naar landgoed “De Haere”. Op de parkeerplaats verzamelen de Kiekuuters zich en even later worden we afgehaald door vrijwilliger Benzi en wandelen naar de bunkers, gelegen tegen de Dijk aan en toch in een hele stille omgeving. Paul, Harry en Benzi zijn de vrijwilligers en zij heten ons welkom en we krijgen buiten al veel te horen over de Cuba crisis. Dan is het tijd om de bunkers te bezoeken.
Soos Kiekuut brengt bezoek aan IJssellinie Door Harry Brink
Overal roosters in de vloer, lage deuropeningen in 1.20 meter dikke muren van gewapend beton., steile trappen met smalle treden. En dan krijg je als Stichting IJssellinie op vrijdag 4 mei 2012 ‑ tienblinden/slechtzienden, drie geleidehonden en negen ziende begeleiders op bezoek. Het zal duidelijk zijn: dan moet er bovenop de toch al uitgebreide voorzorgsmaatregelen nog heel veel extra worden gedaan om de veiligheid te garanderen. Maar uiteindelijk heeft niemand zijn of haar hoofd gestoten of een lelijke val gemaakt. En de honden konden ook goed uit de voeten, want de vloerroosters werden afgedekt met rubberen matten. Na afloop van het bezoek van de groep van Soos Kiekuut aan de commando‑ en noodhospitaalbunker op landgoed De Haere in Olst was dan ook iedereen tevreden, zoals delegatieleider Hans Veldwachter kon vaststellen.
Wij van de Stichting IJssellinie zijn wel wat gewend. De dag voor de rondleiding van Soos Kiekuut stonden er ineens 38 Canadese veteranen voor de neus van de twee gidsen/vrijwilligers van de Stichting IJssellinie, terwijl op slechts 23 man was gerekend. Maar uiteindelijk werd er, al improviserend, voor elk probleem(pje) een oplossing gevonden. En een dag na het bezoek van de bevrijders kon je in de buurt van de commando‑ en noodhospitaalbunker over de hoofden lopen. De maandelijkse vrije rondleiding, waarvoor men zich niet van tevoren behoeft aan te melden, trok meer dan 300 belangstellenden die allemaal in groepjes moesten worden rondgeleid. En alweer werd alles in goede banen geleid.
De groep van Soos Kiekuut werd rondgeleid door de ervaren gids Paul Koerselman, een oud‑beroepsmilitair uit Zwolle, en de Amerikaan Benji Manton uit Deventer. Op speciaal verzoek van Hans Veldwachter, ik ken hem uit de tijd dat ik als sportverslaggever veel te maken had met de Deventer IJs Club waarbij hij jurylid is ‑ was ook ik van de partij. Ik ben slechts secretaris van de Stichting IJssellinie, maar heb voor de lol de gidsencursus gevolgd. De daarbij opgedane kennis kwam goed van pas, want hier en daar kon ik wat aanvullende informatie geven. Achteraf bleek dit mijn tweede officieuze rondleiding eerder maakte ik samen met medebestuurslid en volleerd gids Hans de Bruijn een ronde langs alle bunkers met een verslaggever van De Telegraaf, erg nuttig. Want toen ik een dag later als bestuurslid een kijkje ging nemen op de open dag werd ik ingeschakeld als echte gids. En ik moet eerlijk zeggen: ik vind het zo leuk dat ik het vaker ga doen. Als zich ooit weer een groep van Soos Kiekuut meldt om bijvoorbeeld om de bunkers in het veld rondom de stuw de De Haere te bezoeken ‑, dan zal ik mij zeker opwerpen als kandidaat‑gids.
De Stichting IJssellinie is een vrijwilligersorganisatie die zich ten doel stelt de (restanten van de) IJssellinie te conserveren en weer toegankelijk te maken voor een breed publiek. Ook spant de stichting zich in om de geschiedenis van de IJssellinie vast te leggen, onder meer aan de hand van oral history (mondelinge overdracht van informatie door direct‑betrokkenen). Dat is een hele klus want alles wat met de verdedigingslijn (bedoeld om een onverhoopte opmars van de Russen tot staan te brengen, althans te vertragen door een kilometers brede strook land langs de gehele IJssel onder water te zetten) viel onder strikte geheimhouding. Zelfs anno 2012 is die voor wat betreft sommige informatie nog steeds van kracht, zo heeft vrijwilliger Jan de Vries onlangs vastgesteld, toen hij op zoek was naar informatie over de evacuatieplannen uit de jaren 50.
De komende herfst is het 50 jaar geleden dat de eerste alarmfase voor de IJssellinie werd afgekondigd. Aanleiding was de plaatsing van Russische raketten op Cuba. De Amerikanen accepteerden niet dat grote delen van hun grondgebied binnen bereik van de lange‑afstandswapens kwamen en dreigden met een gewapend conflict. De inzet van kernwapens zou daarbij voor de hand liggen. Dagenlang leek de Derde Wereldoorlog zeer nabij, maar uiteindelijk werd een compromis bereikt en kon de wereld opgelucht ademhalen.
De Stichting IJssellinie werkt aan een uitgebreid en hoogwaardig programma ter herdenking van de Cuba‑crisis, samenvallend met het 60‑jarig bestaan van de IJssellinie. In de late jaren 50, toen Duitsland weer een leger op de been mocht brengen en de voornaamste verdedigingslijn bij het IJzeren Gordijn kwam te liggen, verloor de IJssellinie een groot deel van haar functie en werd een begin gemaakt met de gedeeltelijke ontmanteling ervan. De Stichting IJssellinie blijft zich inspannen voor behoud en herstel van wat er nog over is van de IJssellinie, als herinnering aan een bewogen periode in de internationale geschiedenis en markant punt in een periode van nu al 67 jaar zonder wereldoorlog.
Je kunt wel merken dat het artikel hierboven door een rasjournalist is geschreven, bedankt Harry. De Soosleden staan weer buiten op het gras bij de bunkers en de gidsen beantwoorden nog enkele vragen. Benzi meldt nog dat hij ook lezingen geeft over de Cuba-crisis. Dan bedankt Veldwachter Hans de mannen voor de geweldige uitleg en begeleiding en overhandigt het drietal een Kiekuuttegeltje, vandaag van oranje chocola met een bruine tekst “Bedankt Soos kiekuut”. Het is 12:35 als we het terrein weer verlaten. Luister nog even naar wat opnames. 4863, 4865, 4866, 4868, 4873, 4874, 4875.
Dan verplaatsen we ons weer met de 6 voertuigen naar Den Nul om het informatiecentrum aldaar te bezoeken. Enkele weken geleden geopend door Prinses Margriet en Pieter. het ziet er prachtig uit, vooral de vloer is iets speciaals, het lijkt allemaal een beetje zanderig, maar het is spiegelglad. We worden om 13:05 ontvangen in het restaurant gedeelte. Tijd om de knorrende magen te vullen, er is vooraf opgegeven welke lunch iedereen wil gebruiken. Corrie vandaag als penningvrouwe aangesteld, haalt de bijdragen op van de luidjes en is het tijd om te genieten van de lunch. Tegen twee uur doet Hans zijn afscheidswoordje en bedankt iedereen voor de komst en meldt dat aansluitend allen nog onder leiding van een vrouwelijke gids wat pronkstukken binnen kunnen bezichtigen. Helaas gaan Adrie, Hans met de auto van Willy huiswaarts omdat Willy nog een verjaardagspartijtje gaat vieren. . Kijk ook eens op: www.ijssellinie.nl www.informatiecentrumijssel.nl www.soos-kiekuut.nl / verslagen link 139 met fotos en geluid.
De gasten vandaag zijn: Tinie/Bart Beekman, Hans/Gerrie Bonthuis, Willy Brinkman, Ria van ’t Erve, Jose Grana Moreira, Yvonne de Groot, Peter/Maria Hoogerdijk, Jan/Rikie van der Horst, Adrie Kool, Gerard Lugtenberg, Margaret Pauli, Hans Plant, Willem/Corrie de Witte, Veldwachter, Hans.
